“6331 Sayılı İş Sağlığı Ve Güvenliği Kanunu” ve bu kanuna göre hazırlanmış “İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği’ basınçlı ekipmanların periyodik kontrollerinin yapılmasını zorunlu kılmaktadır.

TÜRKAK Akreditasyonlu A Sınıfı Muayene Kuruluşu TSC olarak, bu yönetmelik ve yönetmelikte atıf yapılan Ulusal, Uluslararası standartlara göre “Basınçlı ekipmanların periyodik kontrollerini” yapmaktayız.

PERİYODİK KONTROL SÜRESİ

“İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği’ EK III madde  1.4 ve EK III madde 2.1.4 de periyodik kontrol aralığını aşağıdaki şekilde belirtmektedir.

EK-III - BAKIM, ONARIM VE PERİYODİK KONTROLLER İLE İLGİLİ HUSUSLAR

1.4. Periyodik kontrol aralığı ve kriterleri standartlar ile belirlenmemiş iş ekipmanlarının periyodik kontrolleri, varsa imalatçının öngördüğü aralık ve kriterlerde yapılır. Bu hususlar, imalatçı tarafından belirlenmemiş ise iş ekipmanının periyodik kontrolü, bulunduğu işyeri ortam koşulları, kullanım sıklığı ile kullanım süresi gibi faktörler göz önünde bulundurularak, yapılacak risk değerlendirmesi sonuçlarına göre, belirlenecek aralıklarda yapılır. Belirlenen periyodik kontrol aralığının bu Yönetmelikte belirtilen istisnalar(*) dışında bir yılı aşmaması gerekir.

2.1.4. Madde 2.1.1.’de belirtilen kriterler saklı kalmak kaydı ile bir kısım basınçlı kap ve tesisatın periyodik kontrol süreleri ile kontrol kriterleri Tablo: 1’de belirtilmiştir.

EKİPMAN ADI  KONTROL PERİYODU (Azami Süre)

  (İlgili standardın ön-gördüğü süreler saklı kalmak koşulu ile)

Buhar kazanları Standartlarda süre belirtilmemişse 1 Yıl

Kalorifer kazanları  Standartlarda süre belirtilmemişse 1 Yıl

Basınçlı hava tankları  Standartlarda süre belirtilmemişse 1 Yıl

BASINÇLI EKİPMAN NEDİR VE BU TANIMA HANGİ EKİPMANLAR GİRER ?: 

İç basıncı 0,5 bardan büyük olan içine akışkan doldurmak için tasarlanmış ve imal edilmiş hazneye basınçlı kap denir. Bir kap birden fazla hazneden oluşabilir. Her türlü basınçlı kap ile bunlar ile bağlantılı boru donanımı, emniyet donanımları ve basınçlı aksesuarlar ise basınçlı ekipman anlamına gelmektedir. Eğer; varsa basınçlı ekipman üzerindeki flanş, nozul, kaplin, destekler, kaldırma mapası vb. basınçlı kısımlara bağlı elemanlar da buna tanıma dahildir. Basınçlı ekipmanlar aşağıdakiler ve benzeri ekipmandır. 

• Buhar kazanı

• Kızgın su kazanı

• Kalorifer kazanı

• Hava tankı

• Kompresör

• Hidrofor

• Genleşme tankı

• Otoklav

BASINÇLI EKİPMANLARDAKİ TEHLİKELER NELERDİR.

Ekipmanın cinsine göre farklılıklar göstermekle birlikte aşağıdakilerin bir yada birkaçı oluşabilmektedir; 

Basınçlı kaplar zamanla korozyona uğrar, emniyet elemanlarında arıza, bağlantı ve kaynak yerlerinde açılma, çatlak gibi hatalar meydana gelir. Basınçlı kaplarda oluşan hatalar gözle fark edilmeyebilir. Basınçlı kaplar bu şekilde çalışmaya devam ederse güvensiz bir çalışma ortamı oluşur ve buda basınçlı kabın çalıştığı sürece patlama riski taşıdığı anlamına gelir. Basınçlı kapların yapılan kontrolleriyle bu hatalar ortaya çıkar. Ayrıca yapılan kontrollerle basınçlı kapların kullanıma uygun olup olmadığı, güvenli bir şekilde çalışabilirliği de tespit edilebilir. Bu şekilde basınçlı kapların kullanıldığı işyerlerinde daha güvenli bir çalışma ortamı sağlanmış olur.

 

PERİYODİK KONTROLLERDE NELER YAPMAKTAYIZ.

Periyodik kontrollerde ekipmanın cinsine göre farklılıklar göstermekle birlikte aşağıdaki kontrol ve deneyleri yapmaktayız.

• Ekipmanın fonksiyonlarının kontrolü

• Ekipmanın donanımlarının kontrolü

• Ekipmanın basınç testleri

 

SIKÇA SORULAN SORULAR

1. Periyodik kontrol zorunlu mu?

“6331 Sayılı İş Sağlığı Ve Güvenliği Kanunu” ve bu kanuna göre hazırlanmış “İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği’ basınçlı ekipmanlarının periyodik kontrollerinin yapılmasını zorunlu kılmaktadır.

2. Periyodik kontrolleri kimler yapabilir?

“İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği’ EK III madde 2.1.3. Basınçlı kap ve tesisatların periyodik kontrolleri, makine mühendisleri ve makine tekniker veya yüksek teknikerleri tarafından yapılır şeklinde ifade etmiştir.

3. Periyodik kontrolleri ne zaman yaptırmak gerekir?

“İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği” madde 7’de iş Ekipmanlarının kontrolü aşağıdaki şekilde tanımlanmıştır.

Çalışma şeklinde değişiklikler, kazalar, doğal olaylar veya ekipmanın uzun süre kullanılmaması gibi iş ekipmanındaki güvenliğin bozulmasına neden olabilecek durumlardan sonra, arızanın zamanında belirlenip giderilmesi ve sağlık ve güvenlik koşullarının korunması için uzman kişilerce gerekli kontrollerin yapılması

4. Periyodik kontrollerin önemi nedir?

Periyodik kontroller yasa ve yönetmeliklerle ülkemizde yaptırılması zorunlu kılınmış kanuni yükümlülüklerdir. İş Sağlığı ve güvenliği kanunu gereği her iş veren iş yerinde çalışanların her şeyden önce can ve mal güvenliğini ve cihazların kullanımlarında güvenliği sağlamakla yükümlüdür. Bu yükümlülük ve çalışma koşullarının iyileştirilmesi açısından kontrollerin yapılması gerekmektedir.

5. Akreditasyon nedir?

Akreditasyon uygunluk değerlendirme kuruluşlarınca gerçekleştirilen çalışmaların ve dolayısıyla bu çalışmalar sonucunda düzenledikleri uygunluk teyit belgelerinin (deney ve muayene raporları, kalibrasyon sertifikaları, yönetim sistemi belgeleri, ürün belgeleri, personel belgeleri vb) güvenilirliğini ve geçerliliğini desteklemek amacıyla oluşturulmuş bir kalite altyapısıdır.

Uygunluk değerlendirme kuruluşlarının akreditasyonu, ilgili uygunluk değerlendirme kuruluşları için yeterlilik kriterlerini belirleyen uluslar arası standardlar (ISO 17020) , ilgili sektöre özel gereklilikler ve bölgesel veya uluslar arası akreditasyon kuruluşları tarafından belirlenmiş rehber dokümanlarda belirlenmiş, dünya genelinde kabul görmekte olan, gereklilikler esas alınarak gerçekleştirilmektedir.

6. Periyodik kontrol sonrası ekipmanımda eksik tespit edildiğinde ne yapmalıyım?

Şayet periyodik kontrol işlemi sonrasında kontrolü yapılan cihaz ile ilgili uygunsuzluklar belirlenmiş ise, eksiklikler hızlıca hem can hem de mal güvenliği açısından giderilmelidir. Eksikliklerin giderilmesi halinde kontrol işlemini için tekrar ek kontrol talebinde bulunulmalı ve tekrar ekipmanın eksikliklerinin tam anlamıyla tamamlanıp tamamlanmadığı kontrol ettirilmelidir.

7. Periyodik kontrollerimi düzenli yaptırıyorum, iş kazası olduğu taktirde ne gibi durumlar ile karşılaşırım?

İşletme hukuki sorumluluklarını yerine getirmekle yükümlüdür. (işveren, işçi ayrımı olmaksızın) Yaşanabilecek bir iş kazasında müfettişler kaza ile alakalı öncelikle kullanılan cihazın dosyasını (bakım-onarım, periyodik kontrol kayıtlarının bulunduğu) inceleyeceklerdir. Bu incelemede işletme hukuki sorumluluklarını yerine getirip getirmediği detaylı kontrol edilir.

1-Periyodik kontrollerini yaptırmış ve herhangi bir eksik yok ise;

İşletme periyodik kontrollerini düzenli yaptırıyor olabilir ancak bu işlem tek başına yeterli değildir. Kullanıcı eğitimi, düzenli bakım yapılıp yapılmadığı gibi kayıtlar da mutlaka dosyalanmalıdır.

2-Periyodik kontrollerini yaptırmış ve eksik var ise;

İşletme kontrollerini yaptırıyor olabilir, ancak tespit edilen eksikliklerle ilgili herhangi bir çalışma yapmamış durumda ise bu durum sorumluluklarını yerine getirmediğini şeklinde değerlendirme yapılabilir.

8. Ekipmanımızı yeni aldık buna rağmen periyodik kontrol yaptırmam gerekli midir?

İmalinin bitiminden sonra ve monte edilip kullanılmaya başlanmadan önce, veya yapılan değişiklik ve büyük onarımlardan sonra, en az üç ay kullanılmayıp yeniden servise girmeleri halinde ise tekrar kullanmaya başlanmadan önce ve herhalde periyodik olarak kontrol yaptırılması gerekmektedir.

9. Periyodik Kontrol Yaptırıyorum,Fakat İşletme Koşullarıda Dikkate Alındığında Kimi Zaman Kontrol Süreleri Gecikiyor,Problem Yaşarmıyım?

Bilindiği gibi kaldırma iletme makinaları 3 ayda bir defa, basınçlı kaplar yılda 1 defa şeklinde süreler belirtilmektedir. Burada işletmenin mümkün olduğunca bu tarihleri çok fazla aşmamaları önemlidir. Süreler aşıldığında alınan riskte artmaktadır.

10. Periyodik Kontrolü Yapılacak Olan Cihazım Sürekli Çalışıyor, Bu Durumda Nasıl Test Yapabiliriz?

Her işletmede büyük olasılıkla sürekli çalışması gereken türden cihazların yedekleri bulunmaktadır. Bu tip durumlarda öncelikle çalışmayan cihazı daha sonra bir iki gün sonra hazırlık yapılabilecek gün durumuna göre diğer cihaz yedeklemeli olarak test edilebilir. Veya işletmelerde genel duruşlar yada bakım günleri olmaktadır, genel duruş veya bakım günlerinde ortak planlama yapılarak muayene hizmeti yapılabilir.

11. Periyodik Kontrol Esnasında Neden Yardımcı Personel Bulundurmam Gerekiyor?

İşletmedeki cihaza dair test esnasında tespit edilebilecek uygunsuzlukların yerinde görülmesi açısından ve muayene hizmetinin gerçek anlamda yapıldığının (hangi aşamalardan geçiyor ve ne gibi kontroller yapılıyor) görülmesi açısından yardımcı personel bulundurmak önemlidir. Bir işletme de kullanılan cihazı kullanıcısından başkası ne gibi sorunları var bilemez. Dolayısıyla yardımcı personel cihazı tanıyan ve muayene işlemi sırasında oluşabilecek riskler de müdahale edebilecek bilgiye sahip olmalıdır.

12. Periyodik Kontrolleri Bakımcı Firmalar Yapabilir mi?

Periyodik kontrollerde esas; işletmede can ve mal güvenliğini riske atacak durumların tespit edilerek raporlandırılmasıdır. Dolayısı ile bu tip kontroller bağımsız ve tarafsız kişi ve kuruluşlarca yani, kontrol edilen cihazın bakım, onarım, üretici veya mülkiyet ilişkisi olmayan kuruluşlarca kontrol edilmesi önemlidir.